Gümrük Yönetmelik Değişikliği Üzerine
Bilindiği üzere, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının “Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliği” 01 Nisan 2020 Tarihli ve 31086 Sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak mesleki hayatımıza girmiştir. Mezkûr düzenlemeyle yönetmeliğin pek çok maddesinde değişiklik yapılmış olup, düzenlemelerin ayrıntıları makalemizin konusunu oluşturmaktadır.Yönetmelik metnine, eklerine ve değişiklik tablosuna yazımızın sonuna eklediğimiz link ile erişim sağlanabilir. Sözün başında yönetmelik değişikliklerine mazhar olan aşağıdaki hususların iki ay sonra (01.06.2020) yürürlüğe gireceğini hatırlatmakta fayda var:
a- Gümrük işlemlerinin sistem üzerinde tamamlandığının anlaşılması üzerine bilgisayar sisteminde çıkış onayı verilerek eşya sahibinin, temsilcisinin veya eşya sahibi tarafından eşyayı teslim almak için vekâlet verilmiş diğer kişilerin eşyayı geçici depolama yerinden çıkarmasına izin verilir.
b- Müsteşarlık yetkisine giren miktarlara ait formlar düzenlenip onaylanmak üzere başmüdürlükler tarafından Müsteşarlığa gönderilir. Başvuru formunun merkeze gönderilmesinin gerekli olması halinde, başmüdürlüklerce geri verme veya kaldırmanın gerekçeleri formun gönderme yazısına kaydedilir. Hükmünün yürürlükten kaldırılması
c- Yönetmeliğin 78 nolu ekindeki değişiklikler.
Diğer yönden değişikliklerde öne çıkan hususların ayrıntılarını maddeler halinde sıralamaya gayret ettik. Buna göre:
1- Onaylanmış Kişi Statü Belgesi (OKSB) için aranacak özel koşullar arasında yer alan otuz işçi istihdamıyla ilgili önceden YGM ile yapılan sözleşmeden geriye dönük bir aya bakılıyorken değişiklikten sonra; geriye dönük bir yılın ortalamasında 30-işçi istihdam edilip, edilmediğine bakılacaktır.
2- Onaylanmış kişi statü belgesinin geri alınmasını gerektiren şartlara 30-işçi altına düşülmesi hali ilave edilmiştir. Böylelikle belge almak için sanal işçi alıp, belge alındıktan sonra işçilerin çıkartılmasının önüne geçilmiştir.
3- OKSB ile ilgili hükümlerin, maddenin yürürlük tarihi olan 01.04.2020 tarihinden önce adlarına onaylanmış kişi statü belgesi düzenlenmiş kişiler için, belge geçerlilik süresi sonuna kadar uygulanmaz ibaresi geçiş hükmü olarak getirilmiş olmasına karşın, yeni hükümlerin, iş bu yönetmelik yayımlandıktan önce yükümlünün Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri (YGM) ile “OK1 Tespit Sözleşmesi” yaptığı tarihin baz alınması gerektiği mütalaa edilmektedir. Bu yöndeki eksik düzenlemenin fark edilerek düzeltileceğini ön görüyoruz. Aksi halde YGM ile sözleşme ihdas eden ancak içerisinden geçtiğimiz hassas dönem münasebetiyle zamanında belgesi düzenlenemeyen birçok firma mağduriyet yaşayacaktır.
4- Menşe şahadetnamesi ibrazında mükelleflere, yükümlülükleri teminata bağlayıp altı ay içerisinde çözme yanında, peşin ödeyip altı ay içerisinde belge ibraz ederek geri alma seçeneği sunulmuştur. Farkın emanet hesabına alınması hükmü kaldırılmıştır.
5- Mükellefin, tahakkuktan önce teminata bağlamayla ilgili talep zorunluluğu kaldırılmıştır.
6- Eşyanın, Antrepo ve/veya Geçici depolama yerlerinden Kesin çıkış işlemlerinde kime teslim edileceğine dair hükümler netleştirilmiş, buna göre eşya sahibinin, temsilcisinin veya eşya sahibi tarafından eşyayı teslim almak için vekâlet verilmiş diğer kişiler tarafından teslim alınacağı hükmü getirilmiştir.
7- Geçici depolama yerlerinin bulunmadığı alanlara getirilen eşyanın konulduğu yerlerin geçici depolama yeri olarak kabul edilebilmesi için gerekli şartlardan biri olan İthal konusu eşyanın ithalat vergileri ile fon tutarının %20 fazlasıyla teminata bağlanması uygulaması kaldırılmış; teminat oranları vergilerin % 100’ü olacak şekilde yeniden belirlenmiştir. Bu yönüyle kanunla çelişen husus bertaraf edilmiştir.
8- Beyanname ekinde yer alan faturalarda GTİP’in yazma koşulu kaldırılarak; bunun yerine eşyanın tanımının yazılması kuralı benimsenmiştir.
9- Beyanname yerine kullanılabilecek belge olarak “Yolcu Beraberi Numune, Sergi ve Fuar Eşyası Beyan Formu” adında yeni bir belge tanımlanmıştır. Bu form, numunelik eşya ve modellerin yolcu beraberinde gelmesi durumunda “sözlü beyan”, Standart işlenmemiş altının yolcu beraberinde yurda getirilmesinde “başka bir tasarruf yoluyla beyan” olarak kabul edileceği hüküm altına alınmıştır.
10- Taşıt Üstü gümrük işlemleri hükümleri saklı kalmak üzere, diğer kurumların kontrolüne tabi eşyanın serbest dolaşıma girebilmesi için gerekli olan lisans, izin, uygunluk belgesi ya da bu belgeler yerine geçen bilginin sonradan ibraz ya da beyan edileceğinin beyannamenin 44 no.lu kutusuna kaydedilmesi koşuluyla, ilgili kurumca beyanname tescilinden sonra yapılan denetimin olumsuz sonuçlanması halinde, beyanname iptal edilerek eşyanın mahrece iadesi, 3.ülkeye transiti veya tasfiye edilmesi gerektiğine dair hüküm eklenmiştir. Ayrıca eşyanın insan, hayvan, bitki ve çevre sağlığı yönünden tehlikeli ve zararlı olduğunun tespiti halinde, yükümlüsü tarafından derhal yurtdışı edilir. Mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, bu nitelikteki eşya Türkiye Gümrük Bölgesinde imha edilemeyeceği gibi gümrük idarelerine de terk edilemeyeceği hükmü mahfuzdur.
11- Genel düzenleyici idari işlemlerle ithali yasaklanmış olan eşya, yükümlü talebi doğrultusunda, ithalinin yasak olduğunun yükümlüye bildirildiği tarihten itibaren otuz gün içinde mahrecine iade ya da ilgili kurum ya da kuruluşun uygun görüşü ile doğrudan üçüncü ülkeye transit edilebilme veya masrafları yükümlüye ait olmak üzere eşyanın gümrüğe terk edilebilmesine yönelik düzenleme yapılmıştır.
12- Kanunun 235 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentlerine göre idari para cezası uygulanan eşyanın bulunamaması halinde, ayrıca eşyanın gümrüklenmiş değerinin kamuya geçirilmesine karar verileceği hükme bağlanmıştır.
13- Eşyanın akredite laboratuvara yönlendirilmesine ve söz konusu laboratuvarların tahlil sonuçlarının hangi şartlarda kabul edileceğine yönelik düzenleme yapılmıştır.
14- Transit rejiminde serbest dolaşımda olmayan eşyada beyana aykırılık söz konusu olduğunda yapılacak işlemlere açıklık getirilmiştir. Ayrıca eksiklik-fazlalık veya beyana göre belirgin bir şekilde farklı cinste eşya çıktığında hangi prosedürlerin uygulanacağı netleştirilmiştir.
15- “Gümrük antrepo açma izinlerinde süre sınırlaması konulmaz.” Hükmü kaldırılarak Yönetmeliğin 519.maddesindeki tezat ortadan kaldırılmıştır. Bilindiği üzere 03.01.2019 tarihinde yapılan yönetmelik değişikliği ile 519.maddede, Yatırım iznine tabi antrepolar için antrepo açma ve işletme izinleri; açma ve işletme izin belgesinin düzenlendiği tarihten itibaren beş yıl geçerli olacak şekilde verilmesine yönelik düzenleme yapılmıştı. Dolayısıyla yeni yapılan değişiklikle antrepo açma izin belgeleri üzerine süre konulabilecektir.
16- Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri tarafından işletilen antrepolarda, gümrük idaresinden izin alınmadan farklı beyanname muhteviyatı eşya bir arada istiflenmek suretiyle depolanabileceğine dair düzenleme yapılmış olmakla birlikte antrepo rejimine ilişkin hükümlerin ihlal edildiğine yönelik bir tespitte bulunulması halinde düzenlenen bu kolaylığa sınırlama getirileceği de ilaveten ifada edilmiştir.
17- Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası sahipleri veya bir önceki takvim yılı içerisinde beş milyon ABD dolarının üzerinde ihracat yapmış olan yükümlülerin geçici ithalat işlemlerine konu eşyalarının yurt için 24-aydan daha uzun süre kalmalarına olanak sağlayacak yeni haklar getirilmiştir.
18- Geçici ithalat rejimi kapsamında ithal edilen eşyanın teminatı, önceden sadece izin hak sahibi veya temsilcisi tarafından gümrük idaresine dilekçe ile başvurulması ve geçici ithalat ve yeniden ihracat beyannameleri incelenerek, giren eşyanın şartlarına uygun olarak yeniden ihraç edildiğinin anlaşılması durumunda çözülebiliyorken; yapılan düzenleme ile başka bir gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanıma tabi tutulduğunun anlaşılması durumunda da teminat çözülebilecek.
19- Geçici ithalat işlemlerinde cari hesap defteri tutma zorunluluğu kaldırılmıştır.
20- İdareye verilen teminatların değiştirilmesine yönelik “aynı değerdeki başka bir teminat” ibaresi kaldırılarak; idarede bulunan mektupların farklı değerdeki teminat mektuplarıyla da değiştirilebileceğine dair düzenleme yapılmıştır.
21- Teminat mektuplarına ilişkin ekler yeniden düzenlenmiştir. (Yönetmeliğin Ek-77’si, EK 77/A’sı ve EK 77-B’si değiştirilmiş ve aynı Yönetmeliğe Ek-77/C eklenmiştir.)
22- Başlamış bir işlem için önceden verilen teminat mektubu yerine, yeni bir teminat mektubunun verilmesi gerektiği durumlarda, yeni mektup metinlerinde Ek-77/C’de yer alan ifadelerin de bulunması gerektiğine dair fıkra ilave edilmiştir.
23- Elektronik teminat mektubunun kabulü ve diğer işlemlerinin nasıl yapılacağına dair hükümler ilave edilmiştir.
24- Geri verme veya kaldırma başvuru formları elektronik ortama taşınmış; gümrüğe yapılacak başvuruların elektronik ortamda yapılmasına olanak sağlanmıştır. Ayrıca birden fazla beyanname ve ceza kararı için başvuru yapmaya bakanlık yetkili kılınmıştır.
25- Geçici depolama yeri ile ve antrepo açma koşullarında düzenlemeler yapılmıştır (Madde metnine yeni derç edilen kanun hükümlerinden “kesinleşmiş” mahkûmiyet kararı bulunmaması, sermaye dağılımı ve ortaklık yapısını gösteren son ticaret sicil gazetesinin aranması, gümrük ve vergi mevzuatı uyarınca borcun bulunmaması, imza sirkülerinin aslının veya noter onaylı suretinin aranması, kıymetli maden ve kıymetli taşların konulduğu antrepolar için metre kare sınırından muaf tutulması, şirket hisselerinin devredilmesi durumunda 10-iş günü içerisinde antreponun bağlı bulunduğu gümrük idaresine bilgi verilmesi gerektiği, Şirket sermayesinin % 10 veya fazlasının devredilmesi durumunda, devralan kişilere adli sicil belgelerinin talep edilmesi, adres taşımalarında aynı gümrük idaresine bağlı olma koşulunun aynı bölge müdürlüğüne bağlı olma koşulunun getirilmesi, gibi).
26- Türkiye Gümrük Bölgesine denizyoluyla konteyner ile taşınarak getirilen ve giriş gümrük idaresince miktar tespiti yapılmaksızın belgelerinde kayıtlı miktarlara göre antrepo beyannamesi verilerek aynı gümrük müdürlüğüne bağlı bir gümrük antreposuna konteyner ile sevk edilen eşyanın antrepoya alınması esnasında vuku bulacak eksiklik ve fazlalıkların nasıl yapılacağına dair hükümler ilave edilmiştir.
27- Yönetmeliğe “Yanlış İzahat verilmesi” başlıklı 580/A maddesi ilave edilmiştir. Buna göre Gümrük idaresi tarafından yükümlüye tarife bilgisi de dahil olmak üzere yazı ile yanlış izahat verilmiş olması hâlinde hangi durumlarda idari para cezası ve faiz uygulanmayacağı hükme bağlanmıştır.
28- Gümrük teşkilat yapısı gereğince geri verme ve kaldırma yetkilerinin vergisel sınırlarında değişiklik yapılarak 500.000 TL'ye kadar ilgili gümrük müdürlükleri, 5.000.000 TL'ye kadar gümrük ve dış ticaret bölge müdürlükleri, 5.000.000 TL'nin üstündeki “Geri verme ve kaldırma başvuruları” için Ticaret Bakanlığının yetkili olduğu hüküm altına alınmıştır.
29- Yönetmeliğe eklenen geçici 16. maddeye istinaden Avrupa Birliği ülkelerinden A.TR dolaşım belgesi eşliğinde gelen ve daha önce beyannamesi tescil edilmiş olan, beyanname ekinde eşyanın menşeini tevsik eden uygun belgesi bulunmadığı halde menşe esaslı ticaret politikası önlemi, ilave gümrük vergisi veya ek mali yükümlülük gibi diğer mali yükümlülüklerin ödenmediği, eksik ödendiği veya beyan edilmediği tespit edilen eşyanın, Avrupa Birliği menşeli olduğunu tevsik eden menşe şahadetnamesinin veya Türkiye'nin taraf olduğu serbest ticaret anlaşmaları çerçevesinde bir çapraz menşe kümülasyon sistemine dahil ülkeler menşeli olduğunu tevsik eden tedarikçi beyanı altı aylık süre içerisinde ibraz edilebileceğine dair eşyanın menşeini tevsik eden belgelerin sonradan ibrazına ilişkin geçiş hükümleri derç edilmiştir.
Son söz babında, değişikliklerin, birkaç husus hariç olmak üzere (Örneğin 3.madde), genel itibariyle olumlu ve mükellef kaygılarının öncelediğini, muğlak-tezat bir çok hususun açıklığa kavuşturulmuş olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Değişikliklerin, başta dış ticaret paydaşları olmak üzere ülkemize hayırlı olmasını temenni ediyoruz. Ayrıca tüm insanlığı tehdit altına alan Yeni Korona Virüs Hastalığının (COVID-19) yayılmasını durdurmak için büyük özveri ile gece gündüz demeden geleceğimiz için çalışan yetkili otoriteler, sağlık ve emniyet çalışanları başta olmak üzere, diğer yönden ülkemizin ekonomik çarklarının dönmesine katkı sunan tüm çalışanların çabasına, özverisine minnet duyuyor ve hepsine teşekkür ediyoruz…
KAYNAKÇA:
01 Nisan 2020 Tarihli ve 31086 Sayılı Resmi Gazete
Gümrük Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (Kaynak: Resmi Gazete)
Değişim Tablosu için tıklayınız. (Kaynak: Gümrük TV)
Değişiklik yapılan yönetmelik ekler için tıklayınız. (Kaynak: Gümrük TV)
Haki DEMİRTAŞ
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri
01.04.2020 - SARIYER
Kaynak: Gümrük TV