DTÖ’nün Gündeminde: “Covid-19 Aşılarından Fikri Mülkiyet Hakları Kaldırılmalı”
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Genel Konsey toplantısında, Covid-19 salgınıyla mücadele edebilmek adına Hindistan ve Güney Afrika Cumhuriyeti'nin başı çektiği ülkeler tarafından Covid-19 aşılarına ilişkin fikri mülkiyet haklarının kaldırılması önerisini değerlendirmeye aldı.Mevcut öneri aşı ile ilgili olarak fikri mülkiyet haklarını düzenleyen ‘Fikri Mülkiyet Haklarının Ticari Niteliklerine İlişkin Anlaşma’nın (TRIPS), bazı yükümlülüklerinden geçici olarak feragat edilmesini içeriyor.
Bu gündem maddesi kapsamında Genel Konsey'de 40'ın üzerinde heyet söz aldı. Üyeler, TRIPS Anlaşması’ndan feragat edilmesinin aşılara hızlı ve güvenli erişim sağlamadaki etkisi hakkında farklı görüşler ifade ettiler.
Önerinin destekçileri, pandeminin yarattığı mevcut zorlukların ancak belirli TRIPS yükümlülüklerinden feragat edilerek etkili bir şekilde çözülebileceği görüşünü sunarken, öneriye karşı çıkanlar ise böyle bir feragatnamenin devam eden işbirliği çabalarını baltalayabileceğini iddia etti.
Toplantının ardından konuşma yapan DTÖ Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala, öneriyi “zamanımızın ahlaki ve ekonomik sorunu" olarak nitelendirdi. DTÖ'nün konuyu ele alma şeklinin kritik olduğunu belirten Okonjo-Iweala, "Covid-19 salgınına ilişkin nasıl yaklaşacağımız konusunda acilen yanıt vermemiz gerekiyor, çünkü dünya izliyor." ifadelerini kullandı.
ABD ve Rusya destekledi, Almanya karşı çıktı
Öneriye destek verenler arasında ABD ve Rusya başı çekerken, Hindistan ve Güney Afrika ile birlikte Kenya, Pakistan, Venezuela, Moğolistan, Mısır ve Afrika Grubu ülkeleri gibi birçok ülke öneriye destek veriyor.
Başta Almanya olmak üzere Brezilya, İsviçre, Japonya ve bazı Latin Amerika ülkeleri ise öneriye karşı çıkıyor.
DTÖ'de öneriyi sunan üye ülkelerin hazırladıkları öneriyi yeniden düzenlemesi ve bu ay içinde metin üzerinde müzakerelere başlanılması bekleniyor.
Özellikle muafiyetin sadece aşılara yönelik olacak şekilde daraltılması, fikri mülkiyet hakkı sahiplerine uygun bir ücret ödenmesi ve uygulama süresinin belirli tutulması bu müzakerelerde en önemli tartışma maddeleri olacak.
Ne anlama geliyor?
Aşılardan fikri mülkiyet ve patent haklarının kaldırılması durumunda birçok ülkenin aşıları üretme imkanına sahip olacağı belirtiliyor. Ancak birçok aşı üreticisi firma, aşı geliştirme çalıştırmalarına büyük yatırım yaptıklarını belirterek ve aşıların üretiminde kalitenin düşebileceğini gerekçe göstererek böyle bir teklife karşı çıkıyor.
Kaynak: Gümrük TV
