DİR Uygulamasında Döviz Kullanım Oranı

DİR Uygulamasında Döviz Kullanım Oranı

I.GİRİŞ
Döviz Kullanım Oranı (DKO), Dahilde İşleme Rejim Tebliği (İhracat: 2006/12)’nin 3/h maddesinde tanımlandığı üzere, Dahilde işleme izin belgesi/dahilde işleme izni kapsamındaki CIF ithal (yurt içi alımlar hariç) tutarının / FOB ihraç tutarına (ikincil işlem görmüş ürünün serbest dolaşıma giriş rejimi hükümlerine göre ithalatının yapılması halinde bu ürünün gümrük kıymeti dahil) olan yüzde oranını ifade etmektedir. Hammadde ithal edip yurt içinde işledikten sonra ihraç eden firmalarımızın, fiyat dalgalanmalarından dolayı Döviz Kullanım Oranı’nı yakalayamamaları nedeniyle; dönem dönem zor durumda kaldıkları ve taahhütlerini gerçekleştirmek amacıyla fazla ihracat yapmak zorunda kaldıkları bilinmektedir. 

Makalemizin çıkış noktasını, 29 Mayıs 2020 Tarihli ve 31139 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Dahilde İşleme Rejimi Tebliğ (İhracat: 2006/12)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (İhracat: 2020/10)” oluşturmaktadır. Değişiklik yayımlanmadan önce; döviz kullanım oran,ı otomotiv sektöründe düzenlenen belgeler için azami %65, deri ve deri mamulleri ile çimento, cam, toprak ve seramik ürünleri sektöründe düzenlenen belgeler için azami %60, tekstil ürünleri sektöründe düzenlenen belgeler için azami %65, konfeksiyon ve orman ürünleri sektöründe düzenlenen belgeler için azami %70, bunun dışında kalan sektörler için azami %80’dir. Ayrıca, İkincil işlem görmüş tarım ürünleri taahhüdü içeren belgelerde bu oran azami %100 olarak ürün ve/veya sektör bazlı belirleniyorken yapılan değişiklikle bu ayrımın kaldırıldığına şahit oluyoruz. 

ANAHTAR KELİMELER: Dahilde İşleme İzin belgesi (DİİB), Dahilde İşleme İzni (Dİİ), Geçici İthalat, Döviz Kullanım Oranı (DKO), İkincil İşlem Görmüş Ürün,

II. Söz Konusu Değişikliğin Muhtevası 
1- Sektör bazında belirlenmiş farklı Döviz Kullanım Oranları (DKO) kaldırılmıştır.
2- Döviz Kullanım Oranı (DKO) % 80’i geçmemek üzere Bakanlıkça belirlenecektir.
3- Bakanlık belirtilen oranları dönemsel veya sektörel olarak yükseltmeye yetkilidir.
4- Tüm sektörler için belirlenen Döviz Kullanım Oranı (% 80), 29.05.2020 tarihinden sonra düzenlenecek dâhilde işleme izin belgeleri için uygulanacaktır.
5- Tebliğin geçici maddelerinde DKO’na ilişkin hükümler kaldırılmadığı için aynı şekilde uygulanmaya devam edilecektir. 

III. Döviz Kullanım Oranı (DKO)
Döviz kulanım oranı, Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamında yapılan işlemlerde; CIF ithalat bedelinin FOB ihracat bedeline oranı anlamına gelmektedir. 
*Gümrük idaresi tarafından verilen Dahilde İşleme İzninde (Dİİ),
*Bedelsiz İthalatta, 
*Dahilde işleme izin belgesi süresi sona erdikten veya ihracat taahhüdü kapatıldıktan sonra geri gelen işlem görmüş ürün için yeni bir dahilde işleme izin belgesi düzenlenmesi halinde yeni belgede, Belge kapsamında yurt içinden temin edilen eşyada, 
Döviz Kullanım Oranına (DKO) ilişkin hükümler uygulanmıyor.



IV. Döviz Kullanım Oranı (DKO) Nasıl hesaplanıyor?
Dahilde işleme izin belgesi kapsamındaki döviz kullanım oranının hesaplanmasında, yurt içi alımlar hariç CIF ithal tutarının (Fatura bedelinin CIF ABD Dolarına karşılık gelen değerinin) FOB ihraç tutarına (ikincil işlem görmüş ürünün serbest dolaşıma giriş rejimi hükümlerine göre ithalatının yapılması halinde bu ürünün gümrük kıymeti dahil) olan yüzde oranı esas alınıyor.
Hesaplamalarda ilgili Gümrük Beyannamelerinin (GB) 46 ncı hanesindeki değerler esas alınır. Ancak, GB’lerin 46 ncı hanesindeki değerler esas alınarak yapılan hesaplama neticesinde, döviz kullanım oranının aşıldığı durumda veya firma tarafından talep edilmesi halinde, döviz kullanım oranının tespitinde ithalata ilişkin GB’lerin 22 nci hanesinde yer alan CIF (ABD Doları) fatura kıymetinin esas alınması gerekiyor.

V. Yaptırım (Müeyyide)
Fiyat dalgalanmaları sonucu oluşan döviz farklılıklarına çözüm getirmek amacıyla Dahilde İşleme Rejim Kararında Değişiklik Yapılması Hakkında Karar - 2017/10973 (26.11.2017 t. 30252 s. R.G.)’ da değişiklik yapılmak suretiyle Döviz Kullanım Oranının aşılması halinde belge kapatma esnasında uygulanan müeyyide kaldırılmış; bunun yerine 6 ay süre ile indirimli teminat verilmemesi, müteakip ihlallerde teminat oranının 2 katına çıkarılması gibi daha minimal yaptırımlar getirilmişti. Söz konusu değişiklikten önce, Döviz kullanım oranının aranmayacağı haller haricinde, belge kapsamında ithal edilen eşyanın tamamı ihraç edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılmış olsa dahi döviz kullanım oranının tebliğle belirlenecek oranları geçmesi halinde, bu oranı aşan kısma tekabül eden ithalatla ilgili alınmayan vergi, gecikme zammı oranında faiziyle birlikte (amme alacaklarının tahsili usulünce) tahsil ediliyordu.

Örnek olarak, 80 bin dolarlık ithalat karşılığında 100 bin dolarlık ihracat yapılması gerekiyor. 80 bin dolarlık ithalata karşılık 80 bin dolarlık ihracat yapıldıysa aradaki 20 bin dolarlık farkın gümrük vergileri ve faizi tahsil ediliyordu. 2017 yılında yapılan değişiklikle Döviz Kullanım Oranının aşılması halinde belge kapatma esnasında müeyyide uygulanmamakla birlikte; 6 ay süre ile indirimli teminat verilmemesi, müteakip ihalelerde teminat oranının 2 katına çıkarılması gibi daha orantılı yaptırımlar yürürlüğe konulmuştur. 

VI. Son Söz Olarak: 
Yeni belge alımlarında (yeni bir değişiklik olana kadar) % 80 oranının dikkate alınması faydalı olacaktır. Aksi halde başvurunun reddedilmesinden dolayı zaman kaybı yaşanacağı; % 80’i aşan oranda sehven belge tanzim edilse dahi, DKO aşımından dolayı belge kapatılırken müeyyide uygulamasına son verilmekle birlikte; diğer belgelerde indirimli teminat hakkının 6-ay süre ile kullanılamamasına ve müteakip ihlallerde teminat oranının 2 katına çıkarılmasına sebebiyet verileceği göz önünde bulundurulmalıdır.

Haki DEMİRTAŞ
Yetkilendirilmiş Gümrük Müşaviri

Kaynakça:

1- 4458 Sayılı Gümrük Kanunu Ve Bağlı Yönetmeliği
2- Dahilde İşleme Rejimi Tebliği (İhracat: 2006/12)
3- Dahilde İşleme Rejimi Kararında Değişiklik Yapılması Hakkında Karar - 2017/10973
4- Dahilde İşleme Rejimi Hakkında Genelge (2008/1) 

Kaynak: Gümrük TV