İran Döviz Piyasasındaki Gelişmeler
İran’da dış ticaretin finansmanı için en önemli gelir olan petrol gelirleri, ABD’nin 2018 yılından beri yeniden uyguladığı yaptırımlar nedeniyle önemli oranda azaldı.Uygulanan ABD yaptırımları öncesi günlük 2,7 milyon varil petrol satışının halihazırda 200 bin varil/gün değerlerinin altına indiği görülüyor. Bu durum, İran’ın ithalata ayrılacak döviz gelirlerinin düşmesine ve devlet gelirlerinin önemli oranda azalmasıyla ülkede yüksek düzeyli bir enflasyonun ortaya çıkmasına neden oluyor.
Halen İran’da devlet bütçesinin petrolün varilinin 50 dolardan hesaplanmasıyla günlük 1 milyon varil petrol satışı üzerinden yapıldığı, bütçenin serbest piyasa kuru üzerinden hesaplandığında 33 milyar dolar olduğu görülmekte. Yapılan planlama uyarınca ülke bütçesinde petrol ihracatı gelirinin 19 milyar dolar olması gerektiği ancak, gerçekleşme oranının günde 200 bin varil petrol ihracatı nedeniyle oldukça düşük kalacağı değerlendiriliyor.
İçinde bulunulan durumun İran’ın döviz kurlarını yönetmeye ilişkin kurduğu sistemlerin üstünde baskı oluşturuyor. İran Merkez Bankası Başkanı tarafından 1. Grup Ürünler olarak bilinen resmi kur ile döviz tahsisi aracılığıyla ithalat uygulamasına karşı olunduğu yönünde açıklama yapılmış, bu listedeki ürünlerin sayısı ise oldukça azaltılmıştı. NIMA kuru aracılığıyla ithal edilebilecek 2. Grup Ürünler Listesi döviz tahsis edilmede öncelik sırasına göre 21’den 27’e kadar yeniden düzenlenerek, geçtiğimiz hafta 26. ve 27. Gruplara ürün tahsis edilmeyeceği açıklandı. Bu hafta ise yalnızca 21. Gruptaki ürünlere NIMA kurundan döviz tahsis edileceği belirtildi. 22’den sonraki gruplara ise serbest piyasadan döviz temin edilmesi çağrısında bulunuldu.
Gelinen noktada İran’daki döviz kurlarının yukarı doğru dalgalanmaya devam edeceği anlaşılmakta. Sistemdeki kronik hale gelen tıkanıklıkların önümüzdeki dönemde sistemin yeniden kapsamlı bir gözden geçirilmesini zorunlu kılıyor. Özellikle NIMA kuru üzerinden döviz tahsis imkanlarının kısıtlanmasının üretici maliyetleri üzerinde oluşturduğu baskı nedeniyle ülkedeki enflasyon oranının hızla yukarıya doğru çıkacağı bu durumun da zaten daralmış halde bulunan İran’ın ithalat imkanlarının önümüzdeki dönemde daha da daralacağı değerlendiriliyor.
Kaynak: Gümrük TV
